سايبرنتيک مجموعه ای از علم ها برای سهولت کار من و تو – روز شصت و ششم

سايبرنتيک (Cybernetic) علميست، چندين علمی مثل سينما که هنريست مجموعه هنرها، که از علم سخت افزار کامپيوتری تا رياضيات و فلسفه جامعه شناسی و روانشناسی مردمان را نيز در کليت خود جا داده است. در دهه ۱۹۷۰ زمانی که انسان ساده لوحانه پنداشت که بروزگاری رسيده که ديوارهای تعصب و جهل و جهل پذيری را در هم شکسته است، "سايبرنتيک" بعنوان مشکل گشای بسياری از علوم که به تنهائی قادر به حل "معضل" روبروی خود نبودند، جانی تازه گرفته و در غرب و حتی شرق دنبال ميشد. واژه ای که در آن زمان از سوی آقای باقر پرهام در ايران برای ترجمه سايبرنتيک بکار رفت، کلام زيبای "عرفان صنعتی" بود که بُعد گسترده ای از دانش بيکران سايبرنتيک را در بر ميگرفت.
اما در غرب در يک تعريف ساده و نه آنچنان علمی، روش سايبرنتيک برای حل مسائل به اين ترتيب تعريف ميشود که از يک مدل کامپيوتر ساخته دست انسان و عملکرد و واکنش های اين کامپيوتر، انسان به عملکرد و واکنش ها در ماهيت های ديگر و يافتن راه حل ها برای معضلات پيچيده در ديگر علوم بپردازد، و از جمله يافتن مسائل و مصائب انسان منفرد و يا جامعه متشکل از انسان ها.
حالا اجازه بده امروز من و تو يک تمرين کوچک در کارآئی سايبرنتيک انجام دهيم.
وقتی روی کامپيوتر خود، داری روی نوشته ای، پروژه ای کار ميکنی، در کامپيوترهای مدل های قديمی تر بايد مرتبأ و هر از چند دقيقه ای آنچه را انجام داده ای Save ميکردی، يعنی حفظ آن در گوشه امنی از Hard Disc کامپيوتر که يکباره با اختلالی ناگهانی پاک نشود و ناچار نشوی برگردی به آغاز کار و دوباره شروع کنی.
در کامپيوترهای مدل های جديدتر اين Save معمولأ بطور اتوماتيک انجام ميشود، با اين همه برای پروژه هائی مثل فيلم و تصوير و رنگ هميشه بايد اين دکمه جادوئی Save را فشرد و از خطر احتراز کرد.
خوب حالا ميرسيم به بنده که فرضأ در کارهای معمول روزانه، گرفتار کم حواسی شده ام. قلمم را کجا گذاشتم؟ زير کتری را خاموش کردم يا نه؟ اين عينک که الان دستم بود کجاست؟ قرصم را خوردم يا نه؟ کليدم را کجا گذاشتم؟
و تمام وقت روزانه من در اين صورت صرف اين دور باطل گشتن و دنبال اين هدف های کوچک بودن ميشود. اين را ميگويند گرفتاری با Short term memory يا "حافظه کوتاه مدت"، که همراه با گذر عمر و بالا رفتن سن و سال بهر حال ميآيد، آنهم در عصر مملو از اطلاعات که گاه حافظه کوتاه مدت ما قدرت جذبش را ندارد.
حالا بيائيم و همين روش Save کامپيوتر را در مورد خود انجام دهيم. به اين ترتيب، قلم را که روی ميز ميگذارم، روی دکمه Save فشار ميآورم و ميگويم، قلم را روی ميز گذاشتم. وقتی زير کتری آب را خاموش کردم، به خود ميگويم؛ زير کتری را خاموش کردم يعنی Save . اين عينک که الان بدست دارم ميگذارم در اين کشو Save . قرصم را خوردم، بله Save .
اين تمرين ساده و بی خطر و بدون هزينه را لطفأ تو هم انجام بده و نتيجه را بمن بگو. کاری که من و تو کرديم يک تمرين ساده سايبرنتيک بود که احتياج به کلمات سخت و علمی هم نداشت.
اما يک توضيح، اگر روزی به جائی رسيدی که خدای ناکرده از خود پرسيدی کليدم کجاست؟ و بعد ندانی اصلأ "کليد" چيست، بايد بروی سراغ يک متخصص که اين کامپيوتر ديگر با يک Save ساده کارش سر نميگيرد.